فون، فعالیت ماهانه و ترکیب گونه ای لارو آنوفلینه ها در زیستگاه های لاروی استان قم

زمینه: شیوع مجدد مالاریا در دو دهه گذشته در مناطقی از شمال و شمال غرب کشور که از نظر اپیدمیولوژی جزء مناطق پاک کشور محسوب می شود، لزوم تهیه اطلاعات پایه و به روز را در ارتباط با ناقلین مالاریا آشکارتر کرد. کنترل ناقلین یکی از راه بردهای اساسی در کنترل اپیدمی‎ها می باشد. در این تحقیق ترکیب گونه ای و فعالیت ماهانه لارو آنوفلینی در انواع زیستگاه های لاروی در استان قم بررسی گردیده است. مواد و روش ها: این بررسی به روش توصیفی- مقطعی، در هر پنج بخش از تقسیمات جغرافیایی استان قم در طول سال 1389 انجام شد. نمونه برداری ها به روش ملاقه زنی، هر 15 روز یکبار از انواع زیستگاه طبیعی و مصنوعی از اردیبهشت ماه لغایت آبان ماه، طبق استاندارد سازمان جهانی بهداشت انجام گردید. لاروهای صید شده در داخل محلول لاکتوفنل نگهداری و در آزمایشگاه با استفاده از محلول لیکیدوفور از آنها لام میکروسکوپی تهیه گردید و با استفاده از کلیدهای معتبر تا سطح گونه تعیین هویت شدند. یافته ها: در کل، 289 نمونه لارو آنوفل از زیستگاه های مختلف در بخش های مختلف استان قم به دست آمد که متعلق به دو زیر جنس anopheles و cellia و مشتمل بر چهارگونه marteri (ano)an، claviger (ano)an، superpictus (cel)an و turkhudi (cel)an جمع آوری و شناسایی شدند. گونه های claviger (ano)an، marteri (ano)an و turkhudi (cel)an برای اولین بار از این استان گزارش می گردد. گونه غالب در زیستگاه لاروی استان قم claviger (ano)an بوده و در انواع لانه‎های لاروی این استان یافت شد. اوج فعالیت گونه اخیر در اواخر تیر و اوایل مرداد و فعالیت فصلی آن از نیمه دوم اردیبهشت تا اواخر مهرماه ادامه دارد. نتیجه گیری: superpictus (cel)an که در نقاط مختلف جهان و ایران ناقل مالاریا بوده؛ پس از claviger (ano)an گونه غالب منطقه می باشد از خصوصیات گونه نخست، دارا بودن پتانسیل بالای انتقال و امکان برقراری سیکل انتقال با وفور کم می باشد. همچنین آنوفل کلاویژر نیز پتانسیل انتقال دارد و در بخش خلجستان به وفور صید گردید. انجام مطالعات اختصاصی نظیر تعیین عادات خون خواری و استراحت و میزبان ترجیحی پشه های بالغ در این منطقه پیشنهاد می شود.